ابراهیمی با بیان اینکه بسیاری از فرامین بانک مرکزی به بانکها در راستای بهبود وضعیت تولید نیست، اظهار کرد: گاه نمایندگان مجلس، وزرا و استانداران هم در کار بانکها دخالت می‌کنند. لذا بانک نمی‌تواند به وظایف خود در زمینه بانکداری اسلامی عمل کند.
سیدرضا ابراهیمی، عضو اسبق هیئت مدیره بانک تجارت و نایب‌رئیس اسبق هیئت مدیره بانک توسعه تعاون، در گفت‌وگو با ایکنا، به بیان نکاتی درباره بانکداری اسلامی در کشور و مسئولیت مجلس یازدهم پرداخت و اظهار کرد: بحث بانکداری اسلامی را بعد از انقلاب، حضرت امام(ره) مطرح کردند و درصدد بودند که حالا همه کشور دچار تحول شده و باید در سیستم بانکی هم تحولی اساسی ایجاد شود، اما متأسفانه بانکداری اسلامی مورد نظر ایشان شکل نگرفت و فقط به این اکتفا کردیم که در سال ۱۳۵۸ بانکها را دولتی کنیم و در اختیار دولت قرار دهیم.
ربا را ظاهراً از بانکها حذف کردیم
وی با بیان اینکه تاکنون بانکداری اسلامی را محقق نکردهایم، ادامه داد: در آن موقع گمان بر این بود که اگر بانکها دولتی شوند می‌توان آنها را اسلامی کرد تا اینکه روشن شد نیاز به قانون داریم و در سال ۱۳۶۲ قانون عملیات بانکی بدون ربا تدوین و اجرایی شد و بعداً دستور‌العمل‌هایی نوشته شد اما این دستور‌العمل‌ها هم بانکداری را اسلامی نکردند بلکه فقط ظاهراً ربا را از شبکه بانکی حذف کردند.
در اروپا هم بانکداری اسلامی فعال است و و دست بر قضا هر ساله سودآوری دارد چراکه بر اساس سود و زیان است اما متأسفانه ما با وجود همه شعارهایی که در طول چهار دهه اخیر داده‌ایم هنوز به بانکداری اسلامی نرسیده‌ایم
این کارشناس مسائل اقتصادی تصریح کرد: مرحوم آیت‌الله رضوانی فرمودند این قانون را شش ماه به صورت موقت اجرایی کنیم تا نتیجه آن مشخص شود، اما بعد از ۳۷ سال هنوز اصلاحات لازم صورت نگرفته است. مطالبی هم از کتاب شهید صدر برداشتیم تا بانکها را اسلامی کنیم اما از همان ابتدا پایه بانکداری اسلامی را کج گذاشتیم.
هنوز بانکها را اسلامی نکردهایم
عضو اسبق هیئت مدیره بانک تجارت یادآور شد: اتفاق بد این بود که دولت گفت اصل سپرده را تضمین می‌کنم؛ در حالی که در بانکداری اسلامی باید مشارکت در سود و زیان وجود داشته باشد و اگر سرمایه از دست رفت باید ریسک آن نیز پذیرفته شود. گفتیم در بانکها عقود جعاله، خرید دِین، مشارکت مدنی، مضاربه، مزارعه و… داریم اما هیچ کدام به نتیجه مطلوب نرسید، چراکه بانک اصل پول و سود آن را تضمین کرده و زیان آن را پذیرفت. لذا سال‌های سال است که با این گرفتاری مواجه هستیم.
ابراهیمی اظهار کرد: اگر از برخی موارد چشم‌پوشی کنیم تنها بانک اسلامی، بانک قرض‌الحسنه است چراکه ربا در بقیه بانکها وجود دارد و هنوز نتوانسته‌ایم بانک‌های کشور را اسلامی کنیم. البته بانک مرکزی گاه به نسبت نیاز هر سال تکلیف می‌کند که به هر یک از بخش‌ها، فلان مقدار تسهیلات ارائه دهید و این اشکالی ندارد، اما متأسفانه بانک مرکزی خودش یک بانک سودده است و این درحالی است که بانک مرکزی در هیچ جای دنیا سودده نیست و در مجامع سالانه، که رئیس‌جمهور حضور دارد، مشخص می‌شود که چقدر سودآوری داشته است.
دخالت برخی نهادهای بی‌ربط در امور بانکها
نایب رئیس اسبق هیئت مدیره بانک توسعه تعاون با اشاره به معضلات نرخ ذخیره قانونی که بانکها باید در نزد بانک مرکزی داشته باشند، ادامه داد: سپرده‌های مردم در نزد بانکها باید صرف تسهیلات و تولید شوند اما باید ده تا پانزده درصد از آن به عنوان سپرده قانونی نزد بانک مرکزی باشد و سودی هم به آن تعلق نمی‌گیرد ولی بانکها باید به سپرده‌گذاران سود پرداخت کنند. به همین دلیل مقام معظم رهبری هرچه قدر از جهش تولید و توجه به این مقوله صحبت می‌کنند به نتیجه نمی‌رسد و ریشه آن هم چنین اقداماتی است.
این کارشناس مسائل پولی و بانکی بیان کرد: بانکها رئیس مجمع مختلفی دارند که مدیران را پیشنهاد می‌دهند و از بانک مرکزی حکم تخصصی می‌گیرند اما دستورات اجرایی را بانک مرکزی می‌دهد و بانکها هم ناچارند گوش به فرمان باشند. بسیاری از این فرامین هم در راستای بهبود وضعیت تولید نیست. گاه نمایندگان مجلس، وزرا و استانداران هم در کار بانکها دخالت می‌کنند. لذا بانک نمی‌تواند به وظایف خود در زمینه بانکداری اسلامی عمل کند.
موفقیت بانکداری اسلامی در اروپا
عضو اسبق هیئت‌‌مدیره بانک تجارت با اشاره به موفقیت بانکداری اسلامی در اروپا یادآور شد: در اروپا هم بانکداری اسلامی فعال است و افراد مسلمان سرمایه‌های خود را وارد آن بخش می‌کنند و دست بر قضا هر ساله سود آنها از بانک‌های ربوی بیشتر است، چراکه براساس سود و زیان است، اما متأسفانه با وجود همه شعارهایی که در طول چهار دهه اخیر داده‌ایم، هنوز به بانکداری اسلامی نرسیده‌ایم.
ابراهیمی تأکید کرد: امروزه دانشمندان می‌گویند بانک یک شخصیت و فرهنگ دارد و اگر آن را شناختید و بر آن اساس مدیرعامل را انتخاب کردیم بسیاری از کارها خوب پیش می‌رود، اما اگر بدون تحلیل چنین کاری انجام داده و هر دو سال مدیران را تغییر دهیم نتیجه‌ای عاید ما نخواهد شد.
وی در پایان گفت: به نظر می‌رسد کسانی‌که برای مجلس یازدهم انتخاب شده‌اند تفاوت‌هایی با نمایندگان ادوار دارند و امیدواریم کمیسیون‌های واقعی تشکیل دهند تا اصلاحات اساسی در شبکه بانکی صورت گیرد. معتقدم نمایندگان باید به فکر شعارهای انتخاباتی باشند نه اینکه منفعت شخصی خود را پیگیری کنند. پنجاه سال است که در سیستم بانکی فعال هستم و آماده‌ام که تجربیات خود را به نمایندگان انتقال دهیم تا آن بانکداری، که مد نظر حضرت امام(ره) نیز بوده است، محقق شود.